การมีฟันเรียงสวย ยิ้มสดใส คือสิ่งที่พ่อแม่ทุกคนปรารถนาให้ลูกน้อย แต่คำถามที่พบบ่อยในใจพ่อแม่หลายคนคือ “ลูกควรเริ่มจัดฟันตอนกี่ขวบ?” และ “การจัดฟันในเด็กมีผลเสียอะไรหรือไม่?” บทความนี้จะมาไขข้อสงสัย พร้อมอธิบายทุกเรื่องที่ควรรู้เกี่ยวกับการจัดฟันในเด็ก เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่ตัดสินใจได้อย่างมั่นใจ

อายุที่เหมาะสม เริ่มต้นจัดฟัน
โดยทั่วไปแล้ว ทันตแพทย์แนะนำให้เด็กเริ่มพบทันตแพทย์จัดฟันครั้งแรกเมื่ออายุประมาณ 7 ขวบ เพื่อตรวจประเมินโครงสร้างขากรรไกร และการเรียงตัวของฟัน แม้ว่าฟันน้ำนมจะยังไม่หลุดหมด แต่การตรวจในช่วงวัยนี้จะช่วยให้ทันตแพทย์สามารถวางแผนการรักษาที่เหมาะสมได้ตั้งแต่เนิ่นๆ และอาจช่วยป้องกัน หรือลดความรุนแรงของปัญหาฟันเก ฟันซ้อน หรือขากรรไกรผิดปกติในอนาคต
อย่างไรก็ตาม อายุที่เหมาะสมในการ “เริ่มจัดฟัน” จริงๆ นั้น ขึ้นอยู่กับปัญหาสุขภาพฟันของเด็กแต่ละคน
- การจัดฟันแบบป้องกัน (Preventive Orthodontics) อาจเริ่มได้ตั้งแต่ 7-9 ขวบ เพื่อแก้ไขปัญหาโครงสร้างขากรรไกร หรือการเรียงตัวของฟันที่ผิดปกติ เช่น การใช้เครื่องมือขยายขากรรไกร การถอนฟันบางซี่เพื่อเปิดพื้นที่ ฯลฯ
- การจัดฟันแบบแก้ไข (Corrective Orthodontics) โดยทั่วไปจะเริ่มเมื่อฟันแท้ขึ้นครบ และขากรรไกรเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว คือประมาณ 10-14 ปี แต่ก็อาจแตกต่างกันไปในเด็กแต่ละคน แนะนำให้เข้าพบทันตแทย์เพื่อประเมินฟันและขากรรไกรอีกครั้ง

การจัดฟันในเด็ก มีผลเสียหรือไม่?
การจัดฟัน โดยเฉพาะเมื่อทำโดยทันตแพทย์ และมีการดูแลอย่างถูกต้อง มักไม่มีผลเสียร้ายแรงต่อเด็ก อย่างไรก็ตาม อาจมีผลข้างเคียงที่พบได้บ้าง ดังนี้
- ความเจ็บปวด หรือไม่สบายช่องปาก เป็นอาการปกติที่พบได้ในช่วงแรกของการจัดฟัน หรือหลังการปรับเครื่องมือ อาการมักจะดีขึ้นภายใน 2-3 วัน สามารถบรรเทาได้ด้วยยาแก้ปวด
- เครื่องมือจัดฟันอาจเสียดสีกับกระพุ้งแก้ม หรือริมฝีปาก ทำให้เกิดแผลร้อนใน สามารถใช้ขี้ผึ้งสำหรับจัดฟัน (Orthodontic Wax) บรรเทาอาการได้
- เศษอาหารอาจติดซอกเหล็ก หรือเครื่องมือจัดฟัน ทำให้ทำความสะอาดยากขึ้น เสี่ยงต่อฟันผุ และเหงือกอักเสบ จึงต้องดูแลความสะอาดช่องปากอย่างเคร่งครัด โดยการแปรงฟันอย่างถูกวิธี และใช้ไหมขัดฟันร่วมด้วย
- ในช่วงแรกอาจต้องหลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว หรือกรอบมาก เพื่อป้องกันไม่ให้เครื่องมือจัดฟันหลุด หรือเสียหาย
- ในช่วงแรกๆ เด็กอาจจะพูดไม่ชัดบ้าง แต่จะค่อยๆปรับตัวได้

ข้อดีของการจัดฟันในเด็ก
- แก้ไขปัญหาการเรียงตัวของฟันและขากรรไกรได้ง่ายกว่า เนื่องจากกระดูก และขากรรไกรของเด็กยังอยู่ในช่วงเจริญเติบโต
- ป้องกันปัญหาที่อาจรุนแรงขึ้นในอนาคต เช่น ฟันเก ฟันซ้อน ขากรรไกรผิดรูป ซึ่งอาจส่งผลต่อการบดเคี้ยว การออกเสียง และบุคลิกภาพ
- รอยยิ้มที่สวยงาม ช่วยเสริมสร้างบุคลิกภาพ และความมั่นใจให้กับเด็ก
- ฟันที่เรียงตัวเป็นระเบียบจะทำความสะอาดได้ง่ายขึ้น ลดความเสี่ยงฟันผุ
การจัดฟันเด็ก สามารถเริ่มพิจารณาได้ตั้งแต่อายุ 7 ขวบ เพื่อประเมินและวางแผนการรักษา แต่อายุที่เหมาะสมในการเริ่มจัดฟันจริงนั้นขึ้นอยู่กับสุขภาพฟันของเด็กแต่ละคน การจัดฟันมีข้อดีหลายประการ ช่วยแก้ไขปัญหาฟัน และเสริมสร้างบุคลิกภาพ แม้จะมีผลข้างเคียงบ้าง แต่ก็สามารถป้องกัน และดูแลได้ สิ่งสำคัญคือ ต้องเลือกทันตแพทย์จัดฟันที่มีความน่าเชื่อถือ และปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด เพื่อผลลัพธ์ที่ดี และรอยยิ้มที่สดใสของลูกน้อย